Studiebol: El Cid, Anthony Mann, 1961.

Poster

De film El Cid geeft het verhaal weer van Don Rodrigo Diaz de Vivar, die leefde van ongeveer 1040 tot 1099. Zijn levensverhaal is dikwijls tot een legende gemaakt. Er is ooit gepoogd om hem heilig te laten verklaren, maar de paus was daartegen vanwege zijn houding tegenover de moslims.

In de film is Ben Yusuf een Almoravid die een islamitische wereldstaat wil vestigen.

Opmerkelijk hoe de 'schurk-moslims' (= zij die een wereldstaat willen vestigen) erg doen denken aan I.S. Allemaal in het zwart en met dreigende vlaggen. Zo wordt de strijd op het strand ook gevoerd.

De zwarte legerleider....

.... Ben Yussuf

El Cid Campeador (el Cid, van het Arabische sidi, señor) verhindert dat door de strijd tegen hem aan te gaan met de steun van christenen en moslims samen. Dit kan, omdat hij ooit na een gevecht twee emirs vrij liet, op voorwaarde dat ze koning Ferdinand niet meer zouden lastig vallen. Ze zwoeren Rodrigo trouw.

Er zit trouwens ook nog een koningsdrama in verwerkt, want bij de dood van de koning wordt Spanje verdeeld tussen de prinsen Sanchez, Alfonso en prinses Urraca, Sanchez wordt echter vermoord.

Een plaatje van de historische Rodrigo Díaz de Vivar (Vivar (bij Burgos), 1040 - Valencia, 10 juli 1099). Hij was een Spaanse ridder, beter bekend onder zijn bijnaam El Cid Campeador of kortweg El Cid. Cid is de Spaanse verbastering van sayyid (Arabisch voor 'heer'). Beide titels getuigen van respect van zowel Moorse als christelijke kant. El Cid is dan ook een bekende Spaanse nationale held en de belichaming van ridderlijkheid en deugd. Zie over de historie het LEVEN VAN EL CID

Op deze poster is een ruime plaats toebedeeld aan de echtgenote van El Cid, Dona Ximena, gespeeld door de volgens de VPRO-gids 'gewassen en gestreken Sophia Loren.

Het script van de film is van de hand van Fredric M. Frank (1911–1977). El Cid was zijn laatste film. Hij was de favoriete screenwriter van Cecil B. deMille, onder andere voor de film De tien Geboden. Waar ik natuurlijk Charlton Heston al van kende.

Pagina uit het originele handschrift van de El Cantar del Mío Cíd in de Spaanse Nationale Bibliotheek.

El Cid is verder de naam van een beroemd heldendicht, zie hierboven. Na zijn dood zijn de daden van Rodrigo vereeuwigd in dit werk. Het dateert van vóór 1235. Daarnaast is er nog de Historia Roderici, die minder bekend is, maar in het Latijn een betrouwbaarder beeld van het leven van Rodrigo Díaz de Vivar geeft. Ten slotte is er door de Arabische historicus Ibn Alqamah een gedetailleerd, ooggetuigenverslag geschreven over het beleg van Valencia. In tegenstelling tot de twee voorgaande bronnen komen hier vooral de verschrikkingen van de oorlog naar voren.

El Cid getekend op het titelblad van een zestiende-eeuwse bewerking.

Rodrigo was in dienst van de taifa van Zaragoza. Hij onderhield ook contacten met de andere taifa's in Spanje.

De taifa van Zaragoza was een onafhankelijke Arabische Moslim-Staat in het Moorse Andalusië. De staat ging ten onder bij de verwoesting van het kalifaat Cordoba.

Schilderij van een historische gebeurtenis die ook in de film uitgebreid aan bod komt: de schilder Marcos Giráldez de Acosta schilderde in 1864 de "Santa Gadea Eed": In het midden van de scene zien we Alfonso VI (met de rode cape) met zijn rechterhand zweren op de bijbel dat hij geen deel had gehad aan de moord op zijn broer Sancho II, terwijl El Cid als een getuige tegenover hem staat.

Standbeeld van El Cid in Burgos, zijn geboorteplaats.

Ik zal nu over de film beginnen.
Allereerst weer een link tussen heden en verleden: de strijdtaferelen zijn opgenomen in Peñíscola; een plaats met historische allure, aan het strand, ongeveer 150 kilometer ten noorden van Valencia.

Opname in Peñiscola

De film is van 'epische allure'. Dat komt vooral tot uiting in de grote veldslagen aan het strand. Dat is ook nog steeds leuk om te zien.
Verder is het allemaal zeer gedateerd. Charlton Heston is onderhand onuitstaanbaar als de Ken-figuur (van Barbie) die kampioen 'interessant kijken' is. Ik kan niet vergeten hoe ik hem bewonderde en aanbad toen hij Mozes was. Hij is nu ook weer een soort heilige, die ook zijn vrouw aanzet tot grote opofferingsgezindheid. Mooi, mooi mooi, maar allemaal onwaar en onecht.
Maar de film op zichzelf is historie, met die (inderdaad: al te opgedirkte) Sophia Loren.
Hoogtepunt van de film is de slag om Valencia, waarbij El Cid in de strijd valt.
Ik citeer daarover:

De legende over de dood van El Cid is bijna zeker fictief maar wel aangrijpend. Dodelijk gewond na de eerste dag van een beslissende slag wordt hij bij de hervatting van de slag op de tweede dag vastgebonden op zijn paard. Dit werd gedaan om de soldaten niet te ontmoedigen. Als de dood gewaande maar blijkbaar onkwetsbare El Cid op zijn schimmel op hen afrijdt onder het gejuich van zijn soldaten slaan de vijanden op de vlucht. Wat kun je anders doen voor iemand die niet gedood kan worden. Vermoedelijk stierf El Cid in zijn bed een natuurlijke dood.
Dan nog een aardig stukje historie:

Rodrigo's dochter Cristina de Vivar trouwde een Castiliaanse prins. Nakomelingen uit deze verbintenis kwamen weer terecht in Franse en Britse koningshuizen en ook via Anna van Hannover in het Nederlandse koningshuis. Willem-Alexander is een directe nazaat van El Cid, al zitten er dan 32 generaties tussen.

Regisseur Anthony Mann met Loren

Hier Mann met Heston. (Heston viel voor mij door de mand toen hij in een documentaire een groot voorstander van wapenbezit in Amerika bleek te zijn. Dat is toch geen Mozes?!

Ik geef wat prachtige plaatjes van de epiek. :-)

Leve El Cid, zal ik maar zeggen.

Op de filmset.

Naar verluidt werd er per dag $ 200,-- betaald aan kapperskosten voor Loren. Niet dat je dat hier ziet..

Hier zit ze heel onecht te borduren.

Met de twee tweelingdochtertjes doet ze niet anders dan hen ieder aan één kant vasthouden. De kinderen spelen niet, zeggen niks, zijn kortom decorstukken.