dinsdag 17 oktober 2017

Narziss en Goldmund, Hermann Hesse, 1930 (2014)

Herman Hesse is een oude liefde van mij; ik denk dat ik dertig of veertig was toen ik hem met veel interesse las, en me ook gegrepen voelde door zijn boeken. Ik herinner me daarvan Siddharta, en Het Kralenspel. 
Een oude liefde van mij...
En nog een.
Nu kwam de naam Hermann Hesse opnieuw op mijn pad, eerlijk gezegd met nog weer een andere titel: De Steppewolf. En omdat die niet in de bilbiotheek voorhanden was, en wél deze, Narziss en Goldmund, werd het dit boek, voor een hernieuwde kennismaking met Hesse. 
Een van de talloos vele Duitse uitgaven. 
De uitgave die ik las, van 2014. Vertaling van Pé Hawinkel. 
Hermann Hesse leefde van 1877 tot 1962. Hij was zoon van Baltische ouders, heeft in Duitsland en Zwitserland gewoond. 
Hij won in 1946 de Nobelprijs voor de literatuur; verwierf bovendien nog vele andere prijzen. 
Ergens las ik, dat iedereen die in de zestiger en zeventiger jaren opgroeide, Herman Hesse wel kende, en bewonderde. Daar hoor ik dus ook bij. 
Ik moet zeggen dat die bewondering na het lezen van Narzis en Goldmund wel grotendeels weg is. Ik vond het maar een raar boek, eigenlijk keukenmeiden-achtig. 
Toch valt er wel iets meer over te zeggen. 
Het precieze verhaal valt terug te lezen bijvoorbeeld onder dit SCHOLIERENVERSLAG
Narziss is een monnik die geheel voor het geestelijke leeft, en die zijn leerling Goldmund bevrijdt van een dergelijke toekomst, die hem door zijn vader is opgelegd. Goldmund, een vrolijke, blonde jongen, vertrekt uit het klooster en gaat een zwervend bestaan leiden. Hij leeft zinnelijk, wellustig, van de ene vrouw naar de andere, zonder geld, en maakt alles mee wat zich in een leven kan voordoen. Hij doodt een paar mensen, hij maakt de pest-epidemie mee, hij leert beeldhouwen en tekenen, en keert uiteindelijk terug naar het klooster waar Narziss inmiddels abt is. Dan praten zij, en filosoferen over het leven, en wie er nou gelijk had, de geheel en al vergeestelijkte Narziss, of de geheel en al verstoffelijkte Goldmund. Eigenlijk zijn die bladzijden met de verzoening als het ware, de mooiste bladzijden van het boek, al is het meer filosofie of esoterie dan iets anders. 
De twee tegenstellingen zijn niet helemaal te verzoenen, en ook geen van twee heeft de (levens-) wijsheid in pacht. 
Goldmund sterft. 
Er valt over de thematiek erg veel te zeggen, zie hiervoor onder THEMATIEK NARZISS UND GOLDMUND. Het is een symbolisch boek, en Hesse geeft hier zijn visie weer op Friedrich Nietschze (Zarathrustra) en op de archetypenleer van Carl Gustav Jung. 
Het is zonneklaar, dat een symbolische roman soms vreemde verhalen oplevert, die weinig met de realiteit uitstaande hebben. We zien nauwelijks echte mensen van vlees en bloed, maar inderdaad: archetypen. Dat maakte het boek af en toe niet te genieten. 'Kitsch', las ik ergens. 
Nou en of! Ik beaam dat. 
Postzegel met Hesses hoofd, van 1976. 
Je kunt heel veel citaten van hem vinden. Ze zouden denk ik nog steeds wel goed staan in de Happinezz. 
Hesse, 1925.
Het klooster Maulbronn, waar Hesse zelf op gezeten heeft, stond vermoedelijk model voor het klooster van Narziss in dit boek.
Eerste uitgave.
De Volkskrant gaf in 2002 een mooi artikel over de raadselachtige populariteit van Hesse. Want ik ben weer niet de enige die heen en weer geslingerd wordt tussen mijn oude liefde, en mijn huidige afkeer. De DUITSTALIGE WIKIPEDIA geeft zoals te verwachten is de meeste informatie over de schrijver.
Ik moet nog melden van Narziss en Goldmund, dat de oermoeder een hoofdrol speelt. Zij is het beeld dat leeft in het hart van Goldmund, en dat hij zijn leven lang najaagt. Hij meent dat Narziss de liefde niet kent, omdat hij 'de moeder' niet kent.

Herman Hesse was fel anti-nazi en anti-oorlog. Hij werd na de Eerste Wereldoorlog beroemd met zijn boek Demian. Hij maakte toen zelf een enorme crisis door, compleet met zelfmoordpoging en al. Zijn roem was eventjes leuk, maar door zijn individualistische houding en anti-nazisme paste hij niet meer in het Duitsland van toen. Hij verhuisde naar Zwitserland.
Hesse correspondeerde ook met andere schrijvers, onder wie Thomas Mann. Die vond Narziss und Goldmund het beste boek van Hesse.
Hm.
Vijftien minuten durend stukje documentaire over Hermann Hesse.

Jezus met apostel Johannes. Bij alle moois dat Hesse over de bezielde beeldhouwkunst van Goldmund vertelt - vooral als hij Narziss maakt, en hem Johannes noemt - moest ik onwillekeurig denken aan dit prachtige beeldje uit Brugge - ik herinner me niet meer uit welk museum. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten