Poster bij de documentaire. De expositie zal heten Visoenen van een Genie.
Er gaan heel wat films en manifestaties over Jheronimus Bosch voorbijkomen, nu we in 2016 het 500 sterfjaar gedenken van de schilder. Aanstaande vrijdag komt de opening van de tentoonstelling in Den Bosch op de televisie, en gisteravond zond de NTR bovenstaande documentaire uit.Het bleek een samenvatting van de reis die drie experts maakten langs de musea waar zich schilderijen van Jeroen Bosch bevinden. Zij wilden alle schilderijen van hem op dezelfde manier onderzoeken, om vast te kunnen stellen waaraan je 'de hand van de meester' kunt herkennen - en in het vervolg daarvan, of we te maken hadden met een echte Bosch, met een werk uit zijn atelier, of misschien toch met een navolger. Luuk Hoogstede, Jos Koldewij en Matthijs Ilsink waren de experts.
Matthijs Ilsink, coördinator.
Luuk Hoogstede, Radboud Universiteit
Jos Koldewij
De mannen reisden alle musea over de wereld af waar zich werken van Bosch bevonden. Ze wisten dat ze 'heel wat van de musea vroegen', want hun doel was elk schilderij aan hetzelfde onderzoek te onderwerpen. Zo werd bepaald hoe oud het hout precies was. Was dat jonger dan Bosch, dan wist je vanzelf dat het van een navolger kwam. Ook werden de schilderijen onder infrarood en röntgenstralen gelegd om te kijken wat voor tekening of schildering onder de oppervlakte zat.
Hier een paneel zoals het er nu uitziet (links); de onderlaag (rechts) geeft informatie over de ontstaansgeschiedenis.
Terug naar de onderzoekers:
We zagen hen in het Prado, het Escorial (beide Madrid), het Doge-museum in Venetië, The National Arts Galery in Washington, en in Berlijn, bij het Kupferstichkabinett.
Doge-paleis, Venetië
Berlijn, van buiten (boven) en van binnen (beneden)
Prado, Madrid
Escorial, Madrid.
Er werd heel verschillend gereageerd op de wensen van Nederland, om in 2016 een grote overzichtstentoonstelling te houden in 's Hertogenbosch. In het Prado betwijfelde een der conservatoren of de mannen die hun technisch-wetenschappelijke werk deden, het wel bij het rechte eind hadden. (!)
De Tuin der Lusten mocht vanzelfsprekend niet mee: het is voor de Spanjaarden zoiets als de Nachtwacht voor ons. Voor het overige hadden de mannen veel succes. Ik las in het artikel in de VPRO-gids van deze week dat alleen Wenen elke medewerking weigerde.
Ik vond het heel leuk, dat Bosch zo veel uilen heeft geschilderd. Ik laat even zien wat ik ervan heb terug kunnen vinden. Ik hoop dat ik me niet vergis met de maker!
Uilennest
Van het overleg in Venetië vond ik het heel leuk, dat het museum daar geen geld voor restauratie had. Zonder restauratie mochten de schilderijen niet weg. Het ging o.a. om het Sint-Wilgefortis-triptiek, de marteldood van een vrouw met een baard. De Nederlanders beloofden restauratie, die in Venetië plaatsvond.
Als de baard bij de vrouw niet goed te zien is, dan kan dat kloppen: met allerlei technieken wisten de experts juist onderliggende lagen zichtbaar te maken, waardoor het wél duidelijk werd.
De Hooiwagentritptiek hebben we al in Boymans, Rotterdam kunnen bewonderen. Er werden een paar betekenisvolle opmerkingen gemaakt over Rotterdam, dat zo 'leuk' was Den Bosch vóór te zijn, en zelfs wat dwars te zitten met hun expositie. 'Maar ja, Rotterdam, hè.'
Ze glimlachten er maar om.
Uit Washington komt De Dood van een Vrek.
Behalve de ouderdom van de houtpanelen, en de foto's van onderlagen bestudeerde men de werken ook door bijvoorbeeld alle oren die Bosch geschilderd had onderling te vergelijken.
'Geraakt door de duivel', Hieronimus Bosch schilderde natuurlijk enorm veel duivelse taferelen. De al genoemde uil schijnt ook een symbool van de duivel te zijn, omdat 'uil' refereert aan de duisternis.
Ik was het meeste getroffen door dit werkje uit het Kupferstichkabinett uit Berlijn:
Titel: 'Het veld heeft oren en ogen.' Een zelfportret? In één woord geweldig!
Aan het eind van de film toonden ze ons deze beelden. Er werd ingezoomd op de omhoogkijkende figuren, die opzien naar de hemel. Prachtige muziek begeleidde de beelden, ik hoop nog uit te vinden van wie!
Met speciaal nog even de aandacht naar dit hoopvolle tafereel, van deze man Bosch die zo geobsedeerd werd door hel en duivel.
Portret van de kunstenaar.
Tafelblad met de 7 hoofdzonden, Prado. Helaas tóch geen Bosch.
En dit, laatst ontdekt, 'De Verzoeking van de Heilige Antonius,' weer wel.
Er zijn enkele heel interessante websites geopend om je eigen aandeel Jheronimus Bosch binnen te kunnen slepen:
De tuin der lusten, met allemaal uitleg en links over het schilderij (dat dus niet in Den Bosch zal zijn);
Een Interactieve documentaire over Jeroen Bosch;Alles wat er te beleven is in Den Bosch rond de tentoonstelling 500 jaar.
Het Bosch Project, over het onderzoek zoals genoemd. Zie in het bijzonder Onder de oppervlakte. Héél mooi!
Ik hoop de al genoemde site (met de onderlagen onder de bovenlaag) nog terug te kunnen vinden...
Filmmaker Pieter van Huystee
De trailer. De Spaanse dame was niet erg aardig.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten