zaterdag 24 januari 2015

Terwijl ik al heenging - William Faulkner, 2007 (1930, As I lay dying)

Faulkner is weer een schrijver die ik via Geert heb leren kennen. Ik heb toen achter mekaar dit boek gelezen, plus Absalom!Absalom!,  Het geraas en het gebral, en Het Gangstermeisje Temple Drake.
Ja, in vertalingen, want dan is het al moeilijk genoeg. Maar: ook zéér de moeite waard.
Ik was benieuwd of ik hem nog steeds zou waarderen bij herlezing, en dat is gelukkig wel het geval.
Faulkner behoort trouwens tot het rijtje van de Nobelprijswinnaars van de literatuur, daar zitten héél goede schrijvers bij!
Terwijl ik al heenging, vertaling van As I lay dying gaat over een arme familie die de gestorven moeder, Addie Bundren, naar haar graf in Jefferson brengt. Daartoe is de familie zes dagen onderweg. Ze maken op hun tocht een ernstige overstroming mee, en een brand. Bij de eerste ramp is de brug waar zij over moeten, overstroomd. Koppig besluit de vader, Anse, dat ze toch door het water heen/ voor een ander deel over de ondergelopen brug heen moeten. Twee ezels komen daarbij om, de oudste zoon Cash breekt zijn been. De schuur die in de brand vliegt is waarschijnlijk aangestoken door zoon Darl (die zo een eind wil maken aan het gekkenwerk waar ze mee bezig zijn, het lijk stinkt, iedereen wordt erdoor afgeschrikt, buizerds cirkelen om de kist heen). Darl wordt gearresteerd. Eenmaal in Jefferson blijkt dochter Dewey Dell zwanger, ze zoekt een middel tegen abortus voor een tientje. Vader Anse, die geen hap eten wil aannemen omdat hij daar te eigenwijs of te trots voor is, maar die wel geld van zijn eigen kinderen inpikt, komt terug met een nieuwe vrouw en een nieuw kunstgebit.
Het bijzondere van dit boek is, dat het geschreven is vanuit de perspectieven van vijftien verschillende personen. Het zijn die van de kinderen: Cash, Jewel, Darl, Dewey Dell en de jongste zoon Vardaman; van vader Anse, en moeder Addie (vanuit haar doodskist); buurman Vernon Tull en zijn vrouw Cora, de dokter Peabody (eindelijk iemand die het gezond verstand vertolkt), en verder nog een paar bijfiguren.
Het nawoord is van Maarten 't Hart, die bijzonder gegrepen is door Faulkner. Hij wijst speciaal op de stukjes van Darl, de gevoeligste van de kinderen. Zijn stukjes geven een bijzonder helder beeld van de werkelijkheid vindt hij. Darl krijgt het vaakst het woord.
Sommige zinnen zijn prachtig, zoals deze, die volgens 't Hart de sleutelzin van het boek is; het is een zin van moeder Addie, die zegt:'
'Ik wist nog precies hoe mijn vader altijd zei dat de reden om te leven was dat men zich gereedmaakte om een hele tijd dood te blijven.' Dood en begrafenis van Addie Bundren zijn aldus  symbool voor het hele leven. Het geldt als hetsomberste boek van Faulkner.
Faulkner noemde het schrijven van dit boek een tour de force, hij voltooide het in zes dagen, zonder één doorhaling; hij werkte toen als kolensjouwer bij een energiecentrale in een universiteit. Het bestaat uit 59 'monolgogues intérieurs' , een schrijfwijze die het lastig maakt op te maken wat er precies gebeurt en wie er aan het woord is. Deze manier van vertellen werd later overgenomen door o.a. Hugo Claus in De Metsiers.
Het boek is ook verfilmd in 2013. Ik ga die film ook zeker zien. 
Citaat uit het stukje van Addie
Origineel en vertaling. De titel komt overigens uit de Odysee van Homerus: Agamemnon zegt dit tegen Odysseus: As I lay dying, the woman with the dog eyes would not close my eyes as I descended into Hades.
William Faulkner. De meeste van zijn romans spelen zich af in een fictief landschap rond de Missisipi.  
Maarten 't Hart vraagt zich af, hoe het komt, dat Faulkner zo weinig geëerd wordt in Nederland, in vergelijking met bijvoorbeeld Marquez. Misschien ligt dat toch in het feit dat Faulkner geldt als een moeilijk schrijver?

Geen opmerkingen:

Een reactie posten